- Na mapie PNGS można zauważyć, że nie wszystkie interesujące obszary są udostępnione do zwiedzania dla turystów. Czym są obszary ochrony ścisłej?
- Na mapie PNGS można zauważyć, że nie wszystkie interesujące obszary są udostępnione do zwiedzania dla turystów. Czym są obszary ochrony ścisłej?- Rolą parków narodowych jest ochrona przyrody i naturalnych procesów zachodzących na dużych obszarach. W zależności od warunków podejmuje się konkretne działania ochronne lub pozostawia teren bez ingerencji człowieka. W drugim przypadku mamy do czynienia właśnie z obszarami ochrony ścisłej, na których przyroda chroniona jest w sposób szczególny poprzez zaniechanie wszelkich działań człowieka.W ten sposób możliwe jest odtworzenie naturalnych ekosystemów.
- Czy tak jest również w przypadku Wielkiego Torfowiska Batorowskiego?
- Tak. Wcześniej jego obszar został zmeliorowany i groził mu zanik, tak jak stało się to w przypadku innych, mniejszych torfowisk. Na szczęście objęto je ochroną ścisłą, dzięki czemu ekosystem torfowiskowy zaczął się odnawiać.
- Dlaczego inne torfowiska zanikły?
- Torfowiska są zbiorowiskami bardzo wrażliwymi na wahania poziomu wód gruntowych.Na przełomie XVIII i XIX wieku postanowiono wykorzystać tereny torfowisk pod nasadzenia świerkowe. Aby było to możliwie, osuszono wówczas wiele z nich, a zmieniając stosunki wodne doprowadzono do ich bezpowrotnego zniszczenia.
- Torfowiska nie są zbyt przyjazne dla człowieka…
- Jednak ich wartość przyrodnicza jest wysoka. Ze względu na to, że były od zawsze trudno dostępnymi miejscami, zachodzące w nich naturalne procesy nie były zakłócane. Podtopione drzewa lub ich złamane pnie, wystające z wody kępy traw i turzyc oraz kwitnące na biało wełnianki są nieodłącznym elementem krajobrazu torfowisk.. Obecnie torfowiska, które uniknęły osuszenia, są miejscami, w których naturalne procesy zachodzą nieprzerwanie od setek lat, a badanie ich osadów dostarcza cennej wiedzy na temat przyrodniczej historii regionu.
- Naturalne procesy kształtują zatem to zbiorowisko, ale jak ono powstało?
- Wielkie Torfowisko Batorowskie jest torfowiskiem wysokim, a to oznacza, że powstało w zagłębienu nieprzepuszczalnych skał - margi, przez co jest zupełnie odcięte od wód gruntowych i zasilane wyłącznie przez wodę opadową. Jest ona uboga w substancje odżywcze. Ten rodzaj torfowiska ma specyficzną budowę kępkowo - dolinową i porośnięte jest przez rośliny o niewielkich wymaganiach siedliskowych. Osady torfowe przyrastają każdego roku i tworzą się z obumarłych części roślin, które ulegają procesowi torfienia.
- Czy można spotkać tam jakieś szczególne rośliny?
- Do największych rarytasów botanicznych na naszych torfowiskach należy sosna błotna, która została wpisana do Polskiej Czerwonej Księgi Roślin. Jest to gatunek bardzo rzadki i zagrożony wyginięciem, a po raz pierwszy dla nauki opisano go właśnie tutaj. Tworzy zarówno niewysokie krzewy jak i formy drzewiaste, w postaci drzewa o jednym lub wielu pniach. Fantazyjnie powyginane kształty zdają się odzwierciedlać siłę, z jaką przeciwstawia się ona trudnym warunkom wzrostu.